|
Wieś Zagwiździe powstała w połowie
XVIII wieku, w związku z budową w 1754 roku na zlecenie króla Fryderyka
II huty żelaza „Kreuzburgerhütte”
(Huta Kluczborska). Do jej szybkiego rozwoju przyczyniło się
zapotrzebowanie na amunicję, którą w pierwszym okresie produkowała.
W celu uruchomienia maszyn spiętrzono wody
rzeki Budkowiczanka. Jako pierwsze powstały wielki piec z wieżą
gichtociągową oraz odlewnia, nieco później fryszerka. Woda kierowana
była kanałem do budynku nieodległej młotowni. W źródłach z 1793
roku można znaleźć wzmiankę o 3 piecach
hutniczych do wytapiania żelaza i jednym do cynku.
W roku 1755 roku we wsi mieszkały 24 rodziny, ale liczba
mieszkańców systematycznie rosła: w roku 1819 było ich 769, a w 1840–1058. W 1765 roku istniała już szkoła pod patronatem władz hutniczych
– Szkoła
Hutnicza, jak ją określano, z niemieckim wykładowym (w 1871 roku
przekazana parafii ewangelickiej w Zagwiździu), w 1784 utworzono Gminną Szkołę
Katolicką z polskim językiem nauczania.
W 1761 roku wojska rosyjskie zniszczyły hutę, ale po ich wycofaniu
przystąpiono do odbudowy.
Do dzisiaj zachowało się kilka obiektów :
–
odlewnia z 1839 roku,
rozbudowana w XIX i XX wieku, z wielkim piecem i wieżą gichtową –
młotownia z 1806 roku – częściowo zachowało się wyposażenie:
drewniany młot oraz pozostałości pieców.
–
magazyny – w jednym z nich, pochodzącym z
1802 roku została utworzona Regionalna Sala Muzealna
–
kanały robocze – częściowo
zniwelowane
–
dwa zbiorniki retencyjne na
rzece Budkowiczance |
