Zespół
dawnej kopalni „Ludwik”
Zespół obejmuje zabudowę historycznego zakładu górniczego. Jego początki sięgają
lat pięćdziesiątych XIX wieku. W 1852 roku zostało nadane pole górnicze
kopalni „Ludwigsglück”. Było własnością m.in. Gustawa
Ruffera i parafii w Biskupicach. W latach 1854–1857 większą częścią
kopalnianych udziałów dysponowała spółka „Schlesische AG für
Bergbau und Zinkhüttenbetrieb”. Następnym właścicielem został
berliński przemysłowiec Albert Borsig, dzierżawca pobliskiej kopalni
„Hedwigswünsch”. Do regularnej eksploatacji udostępnionych
pokładów węglowych przystąpiono w 1873 roku. Od lat siedemdziesiątych
XIX wieku trwała rozbudowa kopalni obejmująca kompleks powierzchni zakładu.
W 1899 roku kopalnię zniszczył pożar a przy braku odpompowania wód dołowych,
wyrobiska kopalni pozostawały zalane. |
W 1901 roku wyrobiska zostały
odwodnione i przystąpiono do realizacji kompleksowego projektu rozbudowy
powierzchni. W 1910 roku w obrębie zakładu został dobudowany budynek
dla cechowni, szatni, łaźni i biur, a w okresie 1912–1913 zbudowano
rozdzielnię elektryczną, ślusarnię z kuźnią, ciesielnię, portiernię,
markownię oraz zbudowano hotel robotniczy. W 1920 roku kopalnia stała się
własnością spółki „Borsigwerke” AG. Zakres największych
zmian był wynikiem inwestycji prowadzonych w drugiej dekadzie XX wieku. W
tym czasie mała kopalnia, z typowym dla drugiej połowy XIX wieku układem
przestrzennym, została przekształcona w duży, nowoczesny zakład.
Dokonana rozbudowa zmieniła przestrzenną sylwetkę kopalni, w której
zostały wyeksponowane budynki o ujednoliconej, historyzującej i
starannie zaprojektowanej formie architektonicznej. Po rozbudowie nowy
fragment kompleksu pochodzący z lat 1910–1918 utworzył najbardziej
charakterystyczną część zespołu kopalni „Ludwik”. Część
ta utrwaliła się w krajobrazie miasta.
Wyeksponowany fragment zawiera
obiekty przemysłowe wyróżniające się pod względem architektonicznym.
Obejmuje budynki cechowni, biurowca, łaźni i szatni, maszynowni szybu
„Konrad” oraz halę warsztatu ślusarskiego z kuźnią.
Wyszczególnione budynki zostały rozplanowane w strefie frontowej oraz po
obu stronach głównej drogi wewnętrznej. Zabudowa uzyskała dobrą
ekspozycję widokową prezentując ciekawe i indywidualne rozwiązania
architektoniczne. W 1945 kopalnia została przejęta przez władze
polskie. |
zdjęcie z 2006 roku
„Dom
Kawalera”
Obiekt do dnia dzisiejszego zachował pierwotny wystrój ceglano-tynkowany
elewacji wzbogacony kamiennym detalem. Jest wpisany do rejestru zabytków
z mocy decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach
Jest to budynek dawnego hotelu robotniczego kopalni Ludwigsglück
w Zabrzu, zbudowany w latach 1915–1924
roku. W okresie międzywojennym służył celom socjalnym. W następnych
latach funkcjonował jako obiekt administracyjny. Uzyskał staranną formę
architektoniczną, dzięki czemu jest charakterystycznym, a jednocześnie
wyróżniającym się elementem zespołu kopalnianego. Zbudowany w
konstrukcji murowanej z cegły ceramicznej z klinkierową okładziną ścian
i ciosami piaskowca w przyziemiu. Budynek nie otynkowany, trójkondygnacyjny,
podpiwniczony z zagospodarowanym poddaszem w obrębie dachu mansardowego.
Wnętrze dwutraktowe ze środkowym korytarzem. W głównej części
budynku znajduje się reprezentacyjna sala jadalna o wysokości dwóch
kondygnacji ze stropem kasetonowym wspartym na czterech filarach z
dekoracyjnymi głowicami. |
zdjęcie z 2006 roku
Sala jadalna dawniej....
...i dziś
Pokoje mieszkalne
W latach 1987–1991, po zasypaniu głównych szybów,
kopalnia została wyłączona z eksploatacji. W 1992 roku większa część
zespołu pola „Ludwik” KWK Pstrowski została wydzierżawiona
Przedsiębiorstwu Górniczemu DEMEX sp. z o.o., które od 1999 roku jest właścicielem
nieruchomości i użytkownikiem wieczystym gruntu. W 2006 roku, decyzją
Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, zespół zabudowy
Kopalni „Ludwik” został wpisany do rejestru zabytków
„A” województwa śląskiego. W 2008 roku, kompleks budynków
tzw. markowni, w skład którego wchodzą budynek cechowni, budynek łaźni
i budynek biurowy administracji górniczej, został wydzierżawiony
Stowarzyszeniu Kopalnia Sztuki na prowadzenie działalności kulturalnej. |
Wyremontowana
markownia służy obecnie jako sala koncertowa
...a pomieszczenie
obok jako sala wystawiennicza
Zespół zabudowań ma obecnie dwa oblicza.
Część
budynków została już wyremontowana, albo prace są w trakcie, część
czeka na lepszy los.
|