Krzyżtopór jest najwspanialszą rezydencją magnacką w Polsce. Wzniesiony z początkiem XVII wieku. Wybudowany został w typie palazzo in fortezza, a więc obiektu, który łączy cechy rezydencji z cechami obronnymi. Wzniesiony został z miejscowego kamienia, na planie regularnego pięcioboku. Stanowił zespół pałacowy, mieszkalno-gospodarczy z bastionowym systemem fortyfikacji. Założenie wyznaczał obwód oskarpowanych wałów ziemnych z pięcioma bastionami. Zespół warowny uzupełniała sucha fosa. Ziemne wały wokół zamku oskarpowane murem z kamienia były posadowione na płycie skalnej. Łączna powierzchnia murów wynosiła 3730 m?. Projektantem budowli był zapewne Wawrzyniec Senes, architekt i budowniczy pochodzący z Sent w Szwajcarii.
Pierwszym właścicielem obiektu był Krzysztof Ossoliński. Aby móc zrealizować swoje plany, wydał olbrzymią na owe czasy kwotę 30 mln złotych. Dla potrzeb inwestycji wybudowano kamieniołomy, cegielnie, warsztaty rzeźbiarskie, kamieniarskie, stolarskie.

   Kubatura budynków wynosi około 70 tys. m2, powierzchnia około 1,3 ha, długość murów ok. 700 metrów, natomiast średnia wysokość wałów 5–7 metrów, a miejscami 15 metrów. Krzysztof Ossoliński zaopatrzył swoją siedzibę w serię niebywałych jak na owe czasy w naszym kraju rozwiązań inżynierskich. Krzyżtopór posiadał system wentylacyjny i grzewczy. Układ kanałów wewnątrz budynku powodował, że ciepło i świeże powietrze docierało do poszczególnych pomieszczeń. Dla gospodarczych potrzeb zamku, funkcjonowała instalacja wodociągowa o unikalnej konstrukcji. Nad salą jadalną w jednej z wież znajdowało się akwarium, w którym pływały egzotyczne ryby, a system rozprowadzania wody uznany być może za niemal doskonały. Przykładów nietypowych rozwiązań, przytaczać można by wielokrotnie. Stawiają one zamek Krzyżtopór w rzędzie budowli o unikatowym znaczeniu.