Budowę
murowanej warowni Krzyżacy rozpoczęli w II poł. XIII
wieku. Jednak prace przerwał najazd Prusów i kontynuowane
je końcem XIII wieku. Wcześniej niedaleko od wzniesienia zamkowego
funkcjonował drewniano-ziemny gród należący do księstwa
mazowieckiego, sprzedany później biskupowi pruskiemu Christianowi
i przekazany Krzyżakom w 1231 r. Zakon rozbudował go w roku 1234,
a pół wieku później wzmiankowany jest kościół grodowy p.w.
św. Krzyża. Gród ten był wielokrotnie najeżdżany przez
Prusów i książąt pomorskich, stanowił bowiem bazę wypadową na
pruskie plemiona zamieszkujące Pomezanię i Pogezanię.
Zamek składał się z 3 części: zamku właściwego
–
domu
konwentu, przedzamcza południowego i wschodniego. Do dziś zachowała
się pierwsza część oraz mur otaczający drugą.
O ile jednak przedzamcze południowe, na którym dziś funkcjonuje
boisko sportowe, zostało poznane i jego zabudowa zrekonstruowana, to
przedzamcze wschodnie pozostaje zagadką. Wiadomo, że prowadził przez
nie wjazd do zamku i że sąsiadowało ono z jeziorem. W sumie, aby
dostać się do domu konwentu trzeba było pokonać 3 obronne bramy i
mosty. Zamek właściwy posiada plan zbliżony do kwadratu o boku 52
m.
W
4 narożach znajdowały się wysokie na 36 m wieże (zachowały
się 2) , natomiast w płn.-zach,. części dziedzińca stała potężna
i jeszcze wyższa ośmioboczna baszta
–
stołp. Niestety dziś można
zobaczyć tyko jej zrekonstruowane fundamenty. Innym zniszczonym
elementem było gdanisko czyli wieża latrynowa, łącząca
arkadowym gankiem skrzydło zachodnie zamku z murem obronnym. Rozplanowanie wnętrz zamku było
typowe dla warowni
krzyżackich. Sale reprezentacyjne i mieszkalne zajmowały I piętra,
parter i piwnice przeznaczono na cele gospodarcze, najwyższe pełniły
funkcje obronne. W najbardziej okazałym skrzydle południowym, poza
bramą i pomieszczeniem dla straży znajdowała się kaplica i
refektarz, we wschodnim kapitularz i dormitorium, w północnym
infirmeria, w zachodnim mieszkania komtura. Do dziś zachowała się
tylko kaplica. W przylegającej do kaplicy wieży narożnej,
znajdowała się zakrystia a powyżej niej skarbiec zakonny.
Wszystkie skrzydła zamku były dwupiętrowe i podpiwniczone.
Na przedzamczu południowym zlokalizowane były: piekarnia, browar,
spichrz, wozownia, stajnie itp. obiekty gospodarcze. Obronę zapewniał mur
obwodowy i dwie wieże od strony zamku właściwego, z których
wschodnia była równocześnie drugą wieżą bramną.
Plan
zamku wg C. Steinbrechta (XIX w.). 1 - zamek właściwy, 2 -
przedzamcze południowe, 3 - przedzamcze wschodnie, 4 - fosa, 5 - most
z wieża bramną, 6 - wieża bramna na przedzamczu, 7 - most z wjazdem
do zamku właściwego
Plan zamku właściwego. 1 - kapitularz (sala zebrań), 2 - kaplica, 3
- refektarz (jadalnia), 4 - dormitorium (sypialnie), 5 - infirmeria
(szpital), 6 - ośmioboczny stołp, 7 - mieszkanie komtura, 8 - ganek
prowadzący do gdaniska, 9 - gdanisko (wieża latrynowa), 10 - brama z
izbą strażniczą, 11 - narożne wieże, 12 - wieża płd.-wsch. z
zakrystią, a powyżej skarbcem zakonnym, 13 - krużganki, 14 -
dziedziniec
Rekonstrukcja
zamku właściwego i częściowo przedzamcza południowego wg C.
Steinbrechta.
Makieta z rekonstrukcją zamku, widać
nie zachowane przedzamcze południowe.
|