Szydłów
Jest to
miejscowość zupełnie wyjątkowa. Nie tylko z powodu zachowanych w dużej
części fortyfikacji, dzięki którym Szydłów
zyskał miano „polskiego Carcassonne”,
ale również dzięki pozostałym zabytkom –
zachowanej synagodze, halowemu gotyckiemu kościołowi p.w. św.
Władysława oraz mniejszemu p.w. Wszystkich Świętych z zachowaną
gotycką polichromią.
|
Panorama
Szydłowa od strony południowo-zachodniej.
Rycina z czasopisma "Kłosy", 1869 r. [www.szydlow.pl]
Mury miejskie
zostały wzniesione w XIV wieku przez króla Kazimierza Wielkiego. Od
strony północno-zachodniej mury zostały wzniesione na skraju
wysokiej ściany wąwozu, opadającej do doliny rzeki Ciekącej.
Od strony południowej i wschodniej wybudowano je na płaskim
terenie i umocniono wałem ziemnym i fosą. Pozostały z nich 4 odcinki od strony zachodniej, wschodniej i południowej
o łącznej długości 680 m, wraz z bramą wejściową (Krakowską)
i basztą przerobioną na dzwonnicę kościoła farnego.
Gdy mury przestały służyć celom obronnym i popadły
w ruinę, paradoksalnie największym zagrożeniem dla nich okazała
się ...gospodarność :) W 1822 roku odbyła się licytacja na sprzedaż
„ruderów
zamkowych”. Szczęśliwie dla nas nie
znalazł się nabywca. Istniejące obok zachowanej Krakowskiej
bramy Opatowska i Wodna zostały sprzedane, a następnie
rozebrane. |
...
...
Brama Krakowska swój obecny wygląd zawdzięcza
renowacji i częściowej rekonstrukcji w 1946 r. Główny zrąb bramy jest XIV-wieczny, górne
kondygnacje przerobione w stylu renesansu w pocz. XVI w.; posiada
attykę i dwie koliste wieżyczki. Między wnękami tej
kondygnacji znajdują się dwa prostokątne okienka, zaś w półkolistych
wnękach attyki – cztery strzelnice. Kamienne schody umieszczone w
zachodniej ścianie prowadziły na chodnik straży w murach
obronnych. Wysunięta do przodu część bramy posiada sklepiony
łuk, w którym umieszczona była żelazna brona służąca do
zamykania bramy od wewnątrz. Z nią łączył się most zwodzony.
Z zewnątrz brama posiadała zamknięcie w postaci dębowych
wierzei. Kwadratowe przedbramie – wysunięte na zewnątrz i połączone
z bramą właściwą tzw. „szyją” dodatkowo broniło
wejścia, chroniąc istniejący tu, podnoszony na łańcuchach
zwodzony most. |
...
..........
Zamek
zbudowano w
XIV wieku za czasów Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego.
Wzniesiono go w miejscu istniejącego dworu książęcego w stylu gotyckim z
elementami wczesnorenesansowymi. Główny budynek
zamku w południowo-zachodnim narożniku murów przylega do murów miejskich czołową
zachodnią ścianą. We wschodniej partii murów usytuowany jest budynek
bramy wjazdowej.
Był to dwukondygnacyjny budynek na
rzucie prostokąta z kwadratowym ryzalitem od południa w którym mieściła
się kaplica zamkowa. Wewnątrz znajdowały się pomieszczenia na dwóch
kondygnacjach o drewnianych stropach. Górną kondygnację od strony
murów nazwano Salą Rycerską. W głównej części zamku mieściła się sala z
czterema oszklonymi oknami, dwa stoły i ławy kamienne oraz kominek.
Za panowania Zygmunta III zamek służył na czas pobytu
monarchy w Szydłowie jako mieszkanie królewskie.
Ostatecznemu zniszczeniu zamek uległ podczas przemarszu wojsk napoleońskich.
W 1946 r. zrekonstruowano górne fragmenty i zabezpieczono budowlę nadając
całości charakter trwałej ruiny.
W zachodniej części dziedzińca zamkowego znajduje się
Skarbczyk – budynek przerobiony prawdopodobnie w XVI w. z dawnej baszty.
Obecnie mieści się tu muzeum.
|
|
|
...
...
Kościół
p.w. św. Władysława został zbudowany
ok. 1355 r. na miejscu wcześniejszego, drewnianego. Położony jest obok
południowo-wschodniego narożnika murów miejskich, z wejściem na
cmentarz przykościelny przez murowaną bramę z XVIII wieku.
Pierwotnie kościół był budowlą halową, dwunawową, z dwoma słupami
umieszczonymi na osi prezbiterium.
W 1630 r. świątynia została zniszczona przez pożar wskutek którego
prawdopodobnie zawaliły się sklepienia. W ciągu trzech lat kościół odrestaurowano, jednakże pierwotny wygląd przywrócono jedynie
prezbiterium. Wnętrze zostało otynkowane, zniszczone laskowania okienne
usunięto i zastąpiono drewnianymi oknami. Dach pokryto drewnianym
gontem.
Kolejne zniszczenia dotknęły farę w czasie walk w 1944 r., kiedy to spłonęły
m.in. wszystkie dachy. W latach 1945–1948 kościół odrestaurowano. W
trakcie prac odkryto dwa XIV-wieczne gotyckie portale.
Dzwonnica przy kościele
św. Władysława powstała na skutek przebudowy dawnej baszty miejskiej w
1724 r. o czym świadczy wyryta wewnątrz niej data. Posiada zachowane wąskie,
prostokątne otwory strzelnicze i ślady wejścia na poziom chodnika straży,
znajdującego się na murach obronnych.
|
|
|
...
...
Jednym z
najciekawszych zabytków Szydłowa, jest pochodzący
prawdopodobnie z XIV wieku położony na Przedmieściu Krakowskim
kościół p.w. Wszystkich Świętych. Mimo częściowej przebudowy zachował
gotycki charakter. Posiada prostokątną nawę oraz krótsze
i węższe prezbiterium, przy którym dobudowano później zakrystię. Również
późniejszy jest przedsionek przy nawie od zachodniej strony.
W 1946 r. we wnętrzu odkryto pozostałości gotyckiej
polichromii figuralnej z ok. 1375 roku, nad którą obecnie trwają
prace renowacyjne. Są to sceny z Nowego Testamentu, m.in.
najlepiej zachowane „Siedem radości Maryi”, sceny
pasyjne i sceny obrazujące siedem grzechów głównych. |
...
...
W północnej części średniowiecznego
miasta znajduje się synagoga. Zbudowana z kamienia łamanego
w poł. XVI w. zachowała wystrój z XVIII w.
Podczas II wojny światowej w bożnicy składowano broń i żywność,
po wojnie została adaptowana na kino wiejskie.
We wnętrzu
synagogi znajduje się Aaron ha Kodesz –
miejsce w które rabin wkładał
Torę po zakończonej modlitwie. Pod tynkami znajdują się
resztki polichromii i kilka dat. W ścianie wschodniej
znajdował się późnorenesansowy (pocz. XVII w.) ołtarz na rodały
(święte księgi). Także z tego okresu, przy wejściu w ścianie
zachodniej, prostokątne wnęki na ogień i skarbonę.
W synagodze można oglądać eksponaty związane z
kulturą żydowską: w szczególności przedmioty i księgi
religijne. |
...
...
Władze Szydłowa przygotowują się do dużej inwestycji... Pierwsze
prace rozpoczną się wiosną (2010). Na początek pójdzie
wymiana kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz sieci wodociągowej,
oświetlenie dróg, przebudowa i oświetlenie placu przed synagogą,
a także ulic prowadzących do rynku. Chcemy też, aby przed końcem
sierpnia, kiedy to będziemy w Szydłowie świętować 700.
rocznicę urodzin Kazimierza Wielkiego, część murów została
odbudowana i zrekonstruowana zapowiada wójt.
Kolejne prace zaplanowano na 2011 rok. Wówczas rozpocznie się
remont płyty rynku, odbudowa pozostałej części murów
obronnych. Przywrócony zostanie też pierwotny kształt Bramy
Krakowskiej. Płyta rynku zostanie wyłożona kamienną kostką,
zamontowane zostaną stylizowane lampy, w całość zostanie też
wkomponowana zieleń. Projekt Autorskiego Biura Architektonicznego Władysława
Markulisa zakładał też renowację ratusza, na razie jednak właścicielem budynku nie jest gmina, a Gminna Spółdzielnia
Samopomoc Chłopska.
Inwestycja ma się zakończyć pod koniec września 2011 roku.
Źródło: Gazeta Wyborcza Kielce Monika Rosmanowska 2010-01-12,
ostatnia aktualizacja 2010-01-12 20:25
|
Materiały
źródłowe:
www.szydlow.pl
|
|