|
Zakład został zbudowany w latach 1835–1841 w ramach programu
uprzemysłowienia ziem polskich zainicjowanego przez Stanisława
Staszica po 1815 roku. Obejmował zespół walcowni i
pudlingarni, urządzenia napędzane były kołem wodnym o średnicy
9 metrów, zasilanym z zalewu na rzece Czarnej. W 1843 roku
zainstalowano tu pierwszą w Królestwie Polskim turbinę wodną
projektu Filipa Girarda.
Zakład zamknięto w roku 1921.
Z inicjatywy działającej
przy Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie Sekcji Ochrony
Zabytków Polskiej Sztuki Inżynierskiej w Zagłębiu
Staropolskim, którą prowadził w pierwszych latach inż.
Mieczysław Radwan (po wojnie profesor Akademii Górniczo-Hutniczej
w Krakowie) obiekt wpisano w 1934 roku do rejestru
zabytków jako pierwszy w kraju zabytek techniki i
przeznaczono na cele muzealne. Zabytkowa fabryka
posiadała prawie kompletne wyposażenie produkcyjne z
pierwszej połowy XIX wieku, m. in. dwa wielkie rozmiarami
koła wodne (jedno z nich ocalało), układ walcarek oraz prototypową turbinę.
Zaczęto też gromadzić plany, rysunki i dokumenty związane z rozwojem
przemysłu w Zagłębiu Staropolskim w XIX stuleciu.
W czasie wojny
większość oryginalnego wyposażenia zakładu została
rozkradziona i przetopiona przez okupanta, zachowany jednak został
cały układ napędowy walcowni. Muzeum reaktywowano w 1962 roku,
eksponaty przeniesiono z całego Zagłębia Staropolskiego,
głównie z Białogonu (m. in. pochodzące
z pierwszych dziesięcioleci XIX wieku unikatowe obrabiarki firmy
Fox). Powstała również kolekcja żeliwnych odlewów
artystycznych i użytkowych.
W ostatnich
latach podjęto się rekonstrukcji pieca
pudlingowego pochodzącego z pierwszego wyposażenia
technicznego Fabryki.
|
