Kościół
p.w. św. Kamila w Zabrzu
Lokalia św. Kamila, wydzielona z parafii św. Andrzeja Apostoła,
powstała w 1928 r. Początkowo miał tu powstać kościół wg
projektu Dominikusa Böhma.
Koncepcyjny projekt właściwego kościoła powstał w 1928 roku. Na
formę niewątpliwie największy wpływ miał sposób usytuowania w
projektowanej koncepcji Montagmarktplatz oraz charakter świątyni.
Jej rzut w charakterystycznym obrysie pojawia się już na planie
parku miejskiego z maja 1928 roku. Miała znaleźć się w północno-wschodnim narożniku placu, spinając kompozycyjnie dwa bloki zabudowy
o układzie horyzontalnym. Stanowiący dominantę założenia masyw
wieżowy kościoła akcentował perspektywę ulicy Wodnej (Wasserstrasse)
łączącej plac z ulicą Wolności (Kronprinzenstrasse). Na bryłę
kościoła składać miał się podłużny prostopadłościenny
korpus, dwie kaplice po obydwu jego stronach na wysokości
prezbiterium i masyw wieżowy, będący fasadą kościoła i dominantą
placu. Wieża miała mieć formę smukłego prostopadłościanu o
wysokości 48 metrów, z trzema równej wysokości niszami arkadowymi.
W dolnej części każdej z nich znajduje się portal prowadzący do
narteksu. W projekcie budowlanym (realizację przewidywano na rok
1931) trzy nisze zastąpiono jedną wklęsłą niszą walcową.
|
Tak to miejsce
wygląda dziś
Wnętrze
kościoła doświetlać miało dwanaście okien zgrupowanych w trzech
pionach. Układ przestrzenny świątyni –
sala z wieńcem przechodnich
nisz-kaplic o tej samej co nawa wysokości nadawał mu formę bliską
kościołowi św. Józefa, co stało się przyczyną nieprawdziwej
tezy, że kościół św. Józefa to niezrealizowana świątynia
kamiliańska. Prezbiterium znajdować się miało na poprzedzonej
schodami platformie, pod którą znalazła się krypta. Do bryły
korpusu na wysokości prezbiterium dodano oratorium i baptysterium. Ścianę
w tle ołtarza tworzą podłużne okna zwieńczone łukami odcinkowymi
(podobnie jak w kaplicach otaczających nawę). Prawdopodobnie
strefa ołtarzowa miała być podobna do tej w zrealizowanym kamiliańskim
kościele w Mönchengladbach.
Motyw ten pojawił się
w zrealizowanym w latach siedemdziesiątych projekcie Karola Gierlotki strefy ołtarzowej obecnego kościoła
św. Kamila.
|
|
|
Budynek katolickiego domu związkowego, który świątynią
miał być jedynie tymczasowo, pełni tą funkcję do dziś („Notkirche”–
kościół tymczasowy), a klauzura dobudowana prostopadle do tego
gmachu stała się początkiem północnej pierzei placu Kamiliańskiego,
zaprojektowanego przez Böhma,
Wolfa i Allingera. Autorem wybranego do realizacji projektu kościoła
był inżynier dyplomowany Henryk Gerlach z Gliwic. Ze względu na
nieco prowincjonalną estetykę proponowaną przez Gerlacha (detale
architektoniczne: figura patrona nad głównym wejściem, rzeźby świętych
sytuowane w niszach między oknami elewacji zachodniej, neobarokowa
dekoracja obramień okiennych, sterczyny w formie pąków kwiecia)
kamilianie zatrudnili do adaptacji Domu Związkowego na kościół
zaangażowanego już w budowę klasztoru Dominikusa Böhma.
|
niestety - powrócono
do pomysłu umieszczenia figury patrona nad wejściem, takich
nietrafionych pomysłów we wnętrzu jest niestety więcej
Zaprojektował
w większości zdewastowane w wyniku niekontrolowanych przebudów wnętrza
westybulu i nawy kościoła. Szczególną stratą ostatnich lat było
zniszczenie sporej części oryginalnych witraży. Poświęcenia kościoła
dokonał 7 października 1928 r. kard. Adolf Bertram. W 1932 r.
lokalia została podniesiona do rangi kuracji, a następnie do rangi
parafii. Wzniesiony obok zakład opiekuńczo leczniczy dla starszych mężczyzn
i klasztor kamilianów wg projektu Dominikusa Böhma
zachował pierwotną formę jedynie zewnątrz.
Piękne wnętrza projektu architekta z Kolonii zostały przekształcone
po 1947 r., kiedy ówczesne władze przejęły szpital na rzecz państwa.
Z wnętrz domu opieki, urządzonych w duchu modernizmu i
funkcjonalizmu, z indywidualnie projektowanymi meblami, zachowało się
niewiele – pozostała jedynie dokumentacja fotograficzna.
|
Pierwszy ołtarz
Z okazji 10
rocznicy obwołania św. Kamila patronem Zabrza, na krótki czas
sprowadzono do kościoła z Rzymu relikwie świętego
Moja parafia
chrzciny,
Komunia, ślub, chrzciny syna....
|