Kościół p.w. św. Kamila w Zabrzu

 

 

   Lokalia św. Kamila, wydzielona z parafii św. Andrzeja Apostoła, powstała w 1928 r. Początkowo miał tu powstać kościół wg projektu Dominikusa Böhma. Koncepcyjny projekt właściwego kościoła powstał w 1928 roku. Na formę niewątpliwie największy wpływ miał sposób usytuowania w projektowanej koncepcji Montagmarktplatz oraz charakter świątyni. Jej rzut w charakterystycznym obrysie pojawia się już na planie parku miejskiego z maja 1928 roku. Miała znaleźć się w północno-wschodnim narożniku placu, spinając kompozycyjnie dwa bloki zabudowy o układzie horyzontalnym. Stanowiący dominantę założenia masyw wieżowy kościoła akcentował perspektywę ulicy Wodnej (Wasserstrasse) łączącej plac z ulicą Wolności (Kronprinzenstrasse). Na bryłę kościoła składać miał się podłużny prostopadłościenny korpus, dwie kaplice po obydwu jego stronach na wysokości prezbiterium i masyw wieżowy, będący fasadą kościoła i dominantą placu. Wieża miała mieć formę smukłego prostopadłościanu o wysokości 48 metrów, z trzema równej wysokości niszami arkadowymi. W dolnej części każdej z nich znajduje się portal prowadzący do narteksu. W projekcie budowlanym (realizację przewidywano na rok 1931) trzy nisze zastąpiono jedną wklęsłą niszą walcową.   

 

 

 

Tak to miejsce wygląda dziś

 

 

   Wnętrze kościoła doświetlać miało dwanaście okien zgrupowanych w trzech pionach. Układ przestrzenny świątyni sala z wieńcem przechodnich nisz-kaplic o tej samej co nawa wysokości nadawał mu formę bliską kościołowi św. Józefa, co stało się przyczyną nieprawdziwej tezy, że kościół św. Józefa to niezrealizowana świątynia kamiliańska. Prezbiterium znajdować się miało na poprzedzonej schodami platformie, pod którą znalazła się krypta. Do bryły korpusu na wysokości prezbiterium dodano oratorium i baptysterium. Ścianę w tle ołtarza tworzą podłużne okna zwieńczone łukami odcinkowymi (podobnie jak w kaplicach otaczających nawę). Prawdopodobnie strefa ołtarzowa miała być podobna do tej w zrealizowanym kamiliańskim kościele w Mönchengladbach. Motyw ten pojawił się w zrealizowanym w latach siedemdziesiątych projekcie Karola Gierlotki strefy ołtarzowej obecnego kościoła św. Kamila.

 

 

   Budynek katolickiego domu związkowego, który świątynią miał być jedynie tymczasowo, pełni tą funkcję do dziś („Notkirche” kościół tymczasowy), a klauzura dobudowana prostopadle do tego gmachu stała się początkiem północnej pierzei placu Kamiliańskiego, zaprojektowanego przez Böhma, Wolfa i Allingera. Autorem wybranego do realizacji projektu kościoła był inżynier dyplomowany Henryk Gerlach z Gliwic. Ze względu na nieco prowincjonalną estetykę proponowaną przez Gerlacha (detale architektoniczne: figura patrona nad głównym wejściem, rzeźby świętych sytuowane w niszach między oknami elewacji zachodniej, neobarokowa dekoracja obramień okiennych, sterczyny w formie pąków kwiecia) kamilianie zatrudnili do adaptacji Domu Związkowego na kościół zaangażowanego już w budowę klasztoru Dominikusa Böhma.

 

 

 

 

 

niestety - powrócono do pomysłu umieszczenia figury patrona nad wejściem, takich nietrafionych pomysłów we wnętrzu jest niestety więcej

 

 

 

   Zaprojektował w większości zdewastowane w wyniku niekontrolowanych przebudów wnętrza westybulu i nawy kościoła. Szczególną stratą ostatnich lat było zniszczenie sporej części oryginalnych witraży. Poświęcenia kościoła dokonał 7 października 1928 r. kard. Adolf Bertram. W 1932 r. lokalia została podniesiona do rangi kuracji, a następnie do rangi parafii. Wzniesiony obok zakład opiekuńczo leczniczy dla starszych mężczyzn i klasztor kamilianów wg projektu Dominikusa Böhma zachował pierwotną formę jedynie zewnątrz. Piękne wnętrza projektu architekta z Kolonii zostały przekształcone po 1947 r., kiedy ówczesne władze przejęły szpital na rzecz państwa. Z wnętrz domu opieki, urządzonych w duchu modernizmu i funkcjonalizmu, z indywidualnie projektowanymi meblami, zachowało się niewiele – pozostała jedynie dokumentacja fotograficzna.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pierwszy ołtarz

 

 

Z okazji 10 rocznicy obwołania św. Kamila patronem Zabrza, na krótki czas sprowadzono do kościoła z Rzymu relikwie świętego 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Moja parafia

 

chrzciny, Komunia, ślub, chrzciny syna....

 

 

 

 

www.malanowicz.eu Moje pasje Architektura Katalog zabytków Kościoły