Murowany zamek w Będzinie zbudowany został w miejscu wczesnośredniowiecznego gródka Banden, zniszczonego przez najazd tatarski w roku 1241 i odbudowanego kilkadziesiąt lat później w postaci drewniano-ziemnych wałów z kamiennym stołpem, wieżą ostatniej nadziei, zalążkiem nowej królewskiej fortecy. Przekształcenie drewnianego dworu w murowany zamek nastąpiło przypuszczalnie w pierwszej połowie XIV stulecia z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego.

   Zamek został zniszczony podczas pożaru w 1616 roku i zrujnowany przez wojska szwedzkie w 1655 roku. Częściowo odremontowaną warownię odwiedził w dn. 20 sierpnia 1683 Jan III Sobieski. Stało się to przy okazji jego spotkania z generałem Caraffą, posłem austriackim cesarza Leopolda, błagającym króla, by ten ruszył z odsieczą na ratunek Wiednia przeciwko najazdowi tureckiemu. Ostatnimi polskimi władcami, którzy zatrzymali się w Będzinie byli: August II Mocny w dniu 15 września 1696 oraz Stanisław August w II połowie XVIII wieku.

   W 1833 Edward hrabia Raczyński podczas swojego pobytu w mieście zachwycił się zamkiem i postanowił go odbudować. Sporządzenie projektu powierzył włoskiemu architektowi Franciszkowi Marii Lanciemu. Ten wykonał trzy projekty rekonstrukcji: wedle pierwszej koncepcji zamek przypominać miał francuski średniowieczny kasztel z licznymi fantazyjnymi wieżyczkami i stromymi dachami, a według dwóch pozostałych (zbliżonych) nawiązywał formą do renesansowej architektury włoskiej. Ze względu na dużą liczbę obcych naleciałości żadna z powyższych propozycji nie uzyskała akceptacji, w związku z czym Lanci sporządził projekt czwarty, oszczędniejszy, pozbawiony ozdób, prosty w konstrukcji i surowszy w swym wyrazie – i według niego warownia została odbudowana. 

  Około roku 1850 zamek ponownie zaczął popadać w ruinę. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości mieszkańcy zawiązali w 1928 Towarzystwo Opieki Nad Górą Zamkową z zamiarem odbudowy warowni. Na zlecenie Towarzystwa ceniony restaurator Wawelskiego Wzgórza Adolf Szyszko-Bohusz sporządził koncepcję jej rekonstrukcji, jednak pomysł upadł. Po II wojnie światowej ponownie podjęto próby naprawy średniowiecznych umocnień i udało się je zrekonstruować w latach 1952–1956. 

   Najstarszą budowlą murowaną, wzniesioną w obrębie grodu, była wieża cylindryczna kamienna z charakterystycznym dla tego okresu zwieńczeniem z zendrówki. Wnętrze podzielone było na cztery poziomy – w piwnicy mieściło się więzienie. Średnica wieży wynosiła 10,7 metra przy grubości murów w przyziemiu dochodzącej do 4 metrów. Następnie w części południowo-wschodniej wzniesiono czworoboczną pięciokondygnacyjną wieżę i budynek mieszkalny. Wzniesiono ją na rzucie prostokąta o wymiarach 8,5x9m. Najwyższa kondygnacja zakończona była blankami, hurdycjami albo machikułami. Zamek wysoki otoczony został dwoma obwodami murów kamiennych rozdzielonych suchą fosą. W obrębie trzeciego obwodu murów znajdowało się podzamcze.

   Obecnie w zamku mieści się oddział Muzeum Zagłębia z bogatą kolekcją dawnej broni białej, miotającej, palnej i uzbrojenia ochronnego. Zabytkiem opiekuje się Bractwo Rycerskie Zamku Będzin.

http://www.zamkipolskie.com